به‌گزارش خبرنگار میراث‌آریا، محمدحسن طالبیان معاون میراثفرهنگی سازمان میراثفرهنگی، صنایع‌دستی و گردشگری، امروز یکشنبه 25 تیر 96، در نشست خبری ثبت‌جهانی شهر تاریخی یزد، گفت: «یکی از آرزوهای ما این بود که یکی از شهرهای تاریخی کشور سامان‌دهی و آماده شود تا بتوانیم آن را در فهرست جهانی ثبت کنیم و این روند پس از ثبت نیز مدیریت شود و ادامه پیدا کند.»
او ادامه داد: «از سال 93 همه مردم این منطقه، به‌ویژه آن‌دسته که در بافت تاریخی زندگی می‌کنند، با همراهی دستگاه‌های مختلف تلاش کرده‌اند این پرونده آماده و ثبت شود. ثبت یک شهر در فهرست میراثجهانی یونسکو کار آسانی نیست. اکثر شهرهایی که در دنیا از آن‌ها اسم برده می‌شود یا محور تاریخی هستند یا بخشی از یک بافت تاریخی‌اند یا شهرهای کم‌وسعتی هستند؛ درنتیجه به‌لحاظ وسعت و فشردگی می‌توان یزد را تا حدی یک استثنا شمرد.»
معاون میراثفرهنگی سازمان میراثفرهنگی، صنایع‌دستی و گردشگری گفت: «نیاکان مردم یزد جریان زندگی خلاقانه‌ای در دل کویر ایجاد کرده‌اند که میراث فرهنگی ملموس و ناملموس منحصربه‌فردی به‌ارمغان آورده است و مردم یزد نیز نسل‌به‌نسل بسیار کوشیده‌اند که این شهر در مقایسه با شهرهای دیگر بهتر و بیشتر حفظ شود.»
او ضمن تبریک به یزدی‌ها و ملت ایران برای ثبت‌جهانی شهر یزد، خاطرنشان کرد: «هدف از ثبت‌جهانی این شهر علاوه بر بحث حفاظت این بود که گفتمانی برای حفاظت ایجاد کنیم. چند روز گذشته مسئولان شهرداری هفت هشت شهر تاریخی با من تماس گرفته‌اند و گفته‌اند که ما اکنون متوجه شده‌ایم که چه اشتباهاتی انجام داده‌ایم و شهرهای تاریخی ما از بین رفته یا دچار مخاطره شده است. آن‌ها اعلام می‌کردند که آمادگی دارند از اشتباهات گذشته برگردند. اینکه این موضوع به گفتمان حفاظت در سطح جامعه تبدیل شود بسیار جای خوشحالی دارد.»
طالبیان تأکید کرد: «البته موضوع ثبت‌جهانی بسیار مهم است، اما اینکه جامعه بداند دارای چه ثروت و ارزش‌هایی است و تلاش کند از این مواریث فرهنگی حفاظت کند اهمیت به‌مراتب بیشتری دارد. بنابراین، لازم است در این فرایند از کسانی که هنوز به میراثفرهنگی توجه کافی ندارند مطالبه اجتماعی صورت گیرد.»
او با اشاره به اینکه در سال‌های اخیر سعی شده، علاوه‌بر پیگیری بحث ثبت‌جهانی، جریانی بین بدنه جامعه ایجاد شود که به این مسئله حساس باشند و به جنبه‌ها و ارزش‌های مختلف میراثفرهنگی بیشتر توجه کند، گفت: «بسیاری از دستگاه‌ها به مسائل میراثی به‌صورت بخشی نگاه می‌کردند درحالی‌که این نگاه صحیح نیست و در بحث یزد دستگاه‌ها با هم همراهی کردند که این رویداد بزرگ اتفاق افتاد.»
معاون میراثفرهنگی سازمان میراثفرهنگی، صنایع‌دستی و گردشگری، با بیان اینکه این روند در پرونده‌های میراث‌های طبیعی نیز ادامه دارد، گفت: «در موضوع پرونده‌های زنجیره‌ای مثل قنات و باغ نیز همین مسئله مدنظر قرار می‌گیرد و کمیته‌های سه‌جانبه برای هماهنگی دستگاه‌های مرتبط و بخش‌های محلی ایجاد شده است.»
همراهی همه دستگاه‌ها و مردم در به‌ثمر رسیدن ثبت‌جهانی یزد
او افزود: «این اولین تجربه کشور در زمینه ثبت شهرها آن هم در شهری بود که محدوده وسیعی دارد. در سال 84 عرصه و حریم ملی این شهر به‌شماره 15000 مورد تصویب همه دستگاه‌ها قرار گرفت، اما متأسفانه در دوره گذشته تلاش کردند در کمیسیون ماده پنج، 200 هتکار از آن را کم کنند؛ بااین‌حال، در دولت تدبیر و امید دوباره همان عرصه و حریم 84 مبنا قرار گرفت.»
طالبیان، با بیان اینکه ثبت‌جهانی آثار بسیار مهم و متفاوت از ثبت‌ملی آثار است، گفت: «در ثبت‌جهانی باید چیزی که ارزش‌های جهانی را نمایان می‌کند دنبال شود؛ برای مثال، درباره قنات با وجود اینکه 37هزار قنات زنده در کشور وجود دارد، 11 قنات نماینده بهترین قنات‌ها برای ثبت در یونسکو معرفی شدند.»
او با اشاره به اینکه طرح مدیریت در بحث ثبت‌جهانی شهر یزد بسیار مهم است گفت: «در بحث پرونده یزد همه کمک کردند و طرحی برای مدیریت که مورد وفاق همه بود امضا شد و به بسیاری از اشکالاتی که در جریان سامان‌دهی شهر نظیر کف‌سازی کوچه‌ها، سامان‌دهی کوچه‌ها و عوامل مخدوش‌کننده منظری وجود داشت رسیدگی شد.»
معاون میراثفرهنگی سازمان میراثفرهنگی، صنایع‌دستی و گردشگری خاطرنشان کرد: «یزد استقرارگاهی در مرکز ایران و در دل کویر است. نیاکان ما در این شهر قنات می‌سازند و شهر را براساس قنات طراحی می‌کنند؛ برای نمونه، قنات زارچ از زیر شهر عبور می‌کند. این کیمیاکاری، یعنی ترکیب خاک با آب برای ساخت خانه‌ها در یزد، منحصربه‌فرد است.»
او درباره قنات زارچ گفت: «بیش از 300 کامیون لجن از این قنات‌ها استخراج شده. این قنات قبلاً بسیار آلوده بود اما اکنون 70 تا 80درصد آب این قنات پاک شده است. حداقل 17 چاه فاضلاب در آنجا بسته و جابه‌جا شده و مابقی نیز درحال شناسایی است.»
همزیستی و احترام به ادیان در شهر یزد پیام مهمی برای جهان داشت
او با اشاره به اینکه پرونده ثبت‌جهانی یزد از 17:50 شنبه 17 تیر 96 آغاز شد و با صحبت چهار کشور تا 18:20 ادامه داشت، گفت: «به‌دلیل خستگی اعضا که از صبح این روز درگیر پرونده‌های زیادی شده بودند ادامه بررسی پرونده یزد به روز یکشنبه موکول شد. حدود 17 کشور برای صحبت درباره یزد نوبت گرفته بودند، اما در روز بعد، پس از صحبت چند کشور، به‌توافق رسیدند که یزد ثبت شود. این درحالی است که ایکوموس معمولاً یک ماه قبل از برگزاری اجلاس سالانه، زمانی که جواب یک پرونده را می‌دهد، حرف خود را دیگر عوض نمی‌کند، اما این بار اعلام کردند که شهر تاریخی یزد را ثبت می‌کنیم.»
طالبیان، با بیان اینکه کمیته میراثجهانی یونسکو 21 عضو دارد، اظهار کرد: «حدود 38 پرونده به کمیته میراثجهانی ارائه شده بود. از این تعداد 21 پرونده بعد از بحث و گفت‌وگو ثبت شدند. شهر کراکف شهری است که اکثر ساکنان آن یهودی هستند و این امر مسائل مختلفی مختص‌به‌خود به‌همراه داشت. در این نشست دو قطعنامه درخصوص ضداشغالگری رژیم صهیونیستی صادر شد. این مسئله نشان داد که یونسکو نهادی مستقل است و مستقل تصمیم می‌گیرد و تمام مسائل در آن با مشورت و رأی‌گیری صورت می‌گیرد.»
او افزود: «حفاری‌های شرق دیوار حائل در کرانه باختری هنوز ادامه داشت. در این نشست این حفاری‌ها محکوم شد و قرار شد هیئت ویژه‌ای آماده و به آنجا اعزام شود تا از این حفاری‌ها که با سوءنیت انجام می‌شود جلوگیری کنند. قطعنامه بعدی درباره حرم ابراهیمی در شهر الخلیل بود. با وجود اینکه این اثر ثبت‌جهانی است اسرائیل دوباره آن را اشغال کرده است. این قطعنامه با واکنش گستاخانه نماینده رژیم صهونیستی و درگیری با نماینده فلسطین مواجه شد. این قطعنامه با 12 رأی مثبت صادر شد.»
معاون میراثفرهنگی سازمان میراثفرهنگی، صنایع‌دستی و گردشگری خاطرنشان کرد: «حال می‌توان رفتار و رویکرد رژیم صهونیستی با مسلمانان را با رویکرد ایرانیان مقایسه کرد. پرونده شهر یزد بیانگر این است که ایرانیان به ادیان الهی احترام می‌گذارند و در محیط مسالمت‌آمیزی همزیستی دارند. این همزیستی و صلح در مقایسه با واکنش نماینده رژیم صهیونیستی پیام مهمی برای جهان داشت.»
او با بیان اینکه یکی از تعهدات یونسکو این است که اعضای آن آثار تاریخی را با همکاری هم حفظ کنند گفت: «در زمان بلایای طبیعی یا جنگ همه کشورها با هم کمک می‌کنند تا از میراثجهانی صیانت کنند.»
طالبیان سپس گزارشی از پرونده ثبت‌جهانی یزد ارائه کرد و گفت: «در یکی دو سال گذشته یک برداشت هوایی به‌کمک پهباد صورت گرفت. این برداشت نشان داد که به‌نسبت شهرهای دیگر، در یزد کمتر شاهد بناهای بلندمرتبه هستیم و یزد در مقایسه با شهرهای دیگر وضعیت مناسب‌تری دارد و منظر آسمان شهر در آن حفظ شده است.»
محله زرتشتیان یزد مهم‌ترین اجتماع زرتشتی در جهان است
او با بیان اینکه سعی شده همه دوره‌‌ها در پرونده یزد مدنظر قرار گیرد و بهترین محله‌ها انتخاب شوند ادامه داد: «برای میراثجهانی مهم است که بهترین نماینده انتخاب شود و معرفی حریم و عرصه یزد در پرونده ثبت‌جهانی این کهن‌شهر نیز بر همین اساس صورت گرفت. در طول سال‌های مختلف، بافت تاریخی یزد پایش شد و مشاهده کردیم که تغییرات چندان نبوده است.»
معاون میراثفرهنگی سازمان میراثفرهنگی، صنایع‌دستی و گردشگری گفت: «ما براساس مطالعات انجام‌شده و با همکاری دانشگاه‌ها سعی کردیم راه‌حل‌های جایگزینی برای شهر یزد ارائه کنیم تا بافت تاریخی با مخاطره مواجه نشود؛ برای مثال، در این خصوص که در زمان رویدادهای مذهبی یا زمستان برای پوشاندن حیاط چه اقداماتی انجام دهند تا بافت تاریخی شهر آسیب نبیند راهکار عرضه کردیم.»
او درباره ایراداتی که ایکوموس به این پرونده وارد کرد گفت: «در چند ماه گذشته کار جدی‌ای که صورت گرفت این بود که بتوانیم پرونده یزد را آماده کنیم و آن را به ثبت‌جهانی برسانیم. بحث دولت‌آباد مبنی بر این بود که حریم دچار تغییراتی شود. تغییرات در این حریم امکان داشت پرونده را به سه سال دیگر موکول کند. همچنین کل شهر دارای ضوابط طرح جامع و تفصیلی است و این ضوابط در آن طرح رعایت شده است. البته با ارائه مستندات طرح‌های بالادستی، ایکوموس نیز قانع شد.»
طالبیان درباره محله زرتشتیان گفت: «در محله زرتشتیان سه ساختمان بتنی داشتیم. البته ارتفاع و تراکم در ساخت این ساختمان‌ها رعایت شده بود، اما خشتی نبودند. نظام مهندسی کشور به خانه‌های خشتی پروانه ساخت نمی‌دهد. در یکی دو سال گذشته تلاش شده که از طریق رایزنی با وزارت راه و همکاری بدنه دانشگاهی، مدیران محلی و شهرداری، مرکز تحقیقات مسکن را درگیر این مسئله کنیم تا دستورالعملی برای ساخت خانه‌های خشتی و صدور پروانه ایجاد شود و دیگر شاهد ساخت خانه‌های بتنی در یزد نباشیم و تمام خانه‌ها با همان روش‌های قدیمی و دانش سنتی اما مقاوم و با رعایت مسائل مهندسی ساخته شوند.»
او به مصوبه وزارت راه برای آغاز یک کارویژه برای شهر تاریخی یزد اشاره کرد و گفت: «معتقدیم باید ساخت بناهای خشتی در این شهر تمرین شود تا با توجه به کیفیت‌بخشی یک الگو برای شهرهای دیگر داشته باشیم.»
معاون میراثفرهنگی سازمان میراثفرهنگی، صنایع‌دستی و گردشگری افزود: «مهم این است که این بخش از یزد مهم‌ترین اجتماع زرتشتی در جهان است؛ درنتیجه حفظ این اجتماع مهم‌تر از آن بود که عرصه را کوچک و آن سه خانه بتنی را از عرصه خارج کنیم. اگر این کار صورت می‌گرفت پرونده برای سه سال بعد به‌تعویق می‌افتاد. موضوع محله زرتشتیان و حفظ آن برای ما بسیار مهم بود. همچنین وقتی یک شهر زنده را ثبت می‌کنید رویکرد بسیار متفاوت با رویکرد موزه‌ای است و نمی‌توان انتظار داشت که تمام بافت مانند یک اثر تاریخی که کسی در آن ساکن نیست حفظ شود.»
او درباره مسئله سومی که ایکوموس مطرح کرد گفت: «دو خیابانی که مربوط به دوره پهلوی بود یکی از مسائلی بود که در مورد آن بحث شد و عنوان شد که این دو خیابان بافت جدید دارند؛ ما توضیح دادیم که دوره پهلوی جزو تاریخ ماست و مربوط به 80 تا 90 سال پیش است. در این دوره نگاه بسیاری از معماران و شهرسازان مانند دوره معاصر و مدرن است و ساختار همان ساختار دوران پهلوی است.»
طالبیان افزود: «موضوع کاهگل و بحث تشخیص کاهگل جدید از قدیم یکی دیگر از مواردی بود که در نشست جهانی کراکف مطرح شد. ما توضیح دادیم که سنت کاهگل و حفاظت آن مهم است و حتی در دوره ایلخانی نمونه‌هایی داریم که روی آجر نیز کاهگل دیده می‌شود. ما دستورالعملی برای کاهگل‌اندود کردن عرضه کردیم و کتیبه‌هایی نصب می‌شود که نشان می‌دهد این کاهگل مربوط به چه دوره‌ای است.»
تهدیدات بافت تاریخی یزد با سودآور کردن آن برای مردم رفع می‌شوند
مصطفی دهقان، مشاور و دستیار ویژه رئیس سازمان میراثفرهنگی، صنایع‌دستی و گردشگری، نیز در این نشست گفت: «دکتر احمدى‌پور در سفر دو ماه قبل خود به استان قم بحثى مطرح كرد مبنى بر اينكه برای تمام ثبت‌های ملی و جهانی پیوست گردشگری و صنایع‌دستی تهیه شود. اين ظرفیت در برنامه ششم هم وجود دارد که براى همه طرح‌های ملی باید پیوست گردشگری تهیه شده باشد.»
مشاور و دستیار ویژه رئیس سازمان میراثفرهنگی، صنایع‌دستی و گردشگری درباره مشارکت جوامع محلی، به‌ویژه در بحث بافت‌های تاریخی، گفت: «در بحث حفاظت بافت‌های تاریخی و مدیریت آن باید به‌سمتی برویم که جوامع محلی از این بافت و فضا نفع ببرند و نفع را در تخریب بافت نبینند و مانند تمام شهرهای گردشگرپذیر در سراسر دنیا، جامعه محلی به‌دلیل منفعتی که از حفظ بافت تاریخی می‌بیند از این بافت حفاظت کند. موفق‌ترین مدلی که می‌توانیم برای این 700 هکتار درنظر بگیریم این است که ذی‌نفعان بیشتری برای حفظ این بافت ایجاد کنیم؛ اگر مردم این شهر نفعشان در گرو حفظ بافت باشد می‌توانیم بسیاری از مخاطرات و تهدیدات را رفع کنیم.»
اصحاب رسانه مثل همیشه همیار و همراه سازمان میراثفرهنگی باشند
پوریا سوری، رئیس مرکز روابط‌عمومی و اطلاع‌رسانی سازمان میراثفرهنگی، صنایع‌دستی و گردشگری، گفت: «ثبت‌جهانی شهر یزد یک دستاورد بزرگ ملی بود که واکنش‌های مثبت ملی و جهانی زیادی به‌‌دنبال داشت. درحال‌حاضر، جدا از اینکه باید از ظرفیت این شهر تاریخی در حوزه‌های گردشگری و صنایع‌دستی استفاده کرد، باید به این دغدغه نیز پاسخ دهیم که چه اقداماتی برای حفظ این میراث عظیم لازم است انجام شوند تا در سال‌های آینده با این مشکل مواجه نشویم که شهر تاریخی یزد از فهرست میراثجهانی خارج شود.»
او افزود: «شما اصحاب رسانه مثل همیشه می‌توانید با رصد کردن اوضاع میراثفرهنگی و آگاهی دادن به ما، همیار و همراه سازمان میراثفرهنگی، صنایع‌دستی و گردشگری باشید تا این اتفاق خجسته و مهم برای سایر آثار شاخص ما نیز بیفتد.»
رئیس مرکز روابط‌عمومی و اطلاع‌رسانی سازمان میراثفرهنگی، صنایع‌دستی و گردشگری ادامه داد: «ثبت‌جهانی شهر یزد فرصتی است که پیامی امیدبخش به جامعه منتقل کنیم. سازمان میراثفرهنگی برنامه مفصلی برای استفاده از این فرصت به‌وجودآمده دارد.»
سوری از اصحاب رسانه خواست اگر ایده‌ای دارند که سازمان میراثفرهنگی، صنایع‌دستی و گردشگری را در معرفی بیشتر یزد، حفاظت از این شهر تاریخی، توسعه گردشگری، هنرهای بومی و فرهنگی یزد یاری می‌کند عرضه کنند تا با کمک هم کارهای خوبی در این حوزه انجام گیرد.
انتهای پیام/
